Wszyscy dążymy do dobrego samopoczucia i pozytywnej samooceny. Samoocena jest niewątpliwie związana z samopoczuciem – jej spadek odbija się również na naszym nastroju i poczuciu wewnętrznej równowagi. Czy zastanawiamy się jednak, dlaczego pozytywna samoocena jest tak ważna? Psychologia formułuje kilka odpowiedzi.

1. Posiadanie pozytywnej, niezaniżonej samooceny ma dużą wartość użyteczną, ponieważ wspomaga nas w podejmowanych działaniach. Łatwiej dążyć do wytyczonego celu, jeśli cenimy siebie i swoje wysiłki. Czujemy wtedy, że „damy radę” i chętniej angażujemy się w pracę na rzecz konkretnego zadania. Poczucie siły i dużej szansy na zadowalające efekty, jakie daje pozytywna samoocena, stanowi dobrą motywację do działania. Dzięki niej możemy wkładać w swoją pracę więcej wysiłku i osiągnąć lepsze wyniki.

Ponadto, osoby, które posiadają wysoką samoocenę, lepiej oceniają również swoje kontakty społeczne. Oznacza to, że kontakty z innymi są dla nich w większości źródłem pozytywnych doświadczeń i są bardziej satysfakcjonujące.

2. Samoocena informuje nas o tym, czy jesteśmy akceptowani przez środowisko społeczne, w którym funkcjonujemy. Potrzebujemy więzi z innymi ludźmi i staramy się uniknąć wykluczenia z grupy, co w pewien sposób łączy się z zagadnieniem samooceny. Dzięki dążeniu do utrzymywania pozytywnej samooceny dbamy o wzajemne relacje i o to, by nie postępować niezgodnie z podstawowymi oczekiwaniami otoczenia.

Jeśli ktoś naruszy zasady współpracy z innymi i boleśnie ich zrani, może później odczuwać wstyd i poczucie winy, a jego samoocena się obniży. Niska samoocena będzie w tej sytuacji oznaką zagrożenia wykluczeniem z danej grupy. Natomiast pozytywna samoocena będzie znakiem optymalnego funkcjonowania, umożliwiającego podtrzymywanie więzi. Na co dzień możemy zaobserwować, jak wielką wagę przykładamy do tego, jak odbierają nas inni ludzie (z reguły zależy nam, by uważali nas za uczciwe, rozsądne osoby).

3. Pozytywna ocena własnej osoby stanowi pewną ochronę przed lękiem. To istotne, ponieważ codziennie zmagamy się z różnymi napięciami, stresem i niepokojem. Przy niskiej samoocenie jesteśmy bardziej narażeni na przytłaczające działanie lęku. Pozytywna samoocena stanowi natomiast swoisty bufor. Co ciekawe, wysoka samoocena chroni przede wszystkim przed lękiem przed śmiercią.

4. Dobre samopoczucie związane z pozytywną samooceną pełni również rolę ochronną. Jest po prostu korzystne dla przetrwania – dzięki niemu zachowujemy czujność i jesteśmy w stanie szybko wykryć ewentualne zagrożenia. Czując się dobrze ze sobą, funkcjonujemy na optymalnym poziomie i łatwo dostrzegamy, gdy coś wokół zmienia się na niekorzyść (np. pojawia się osoba, przy której odczuwamy niepokój, ponieważ próbuje nami manipulować).

Samoocena jest i pozostanie ważnym wyznacznikiem naszego działania. Osobnym zagadnieniem są sposoby budowania pozytywnej samooceny. Niestety często dopuszczamy się tutaj manipulacji, byle tylko zachować dobre mniemanie o sobie. Adekwatna samoocena opiera się na akceptacji siebie i faktach (a nie na iluzjach i zafałszowaniach).

 

Źródło:
B. Wojciszke, D. Doliński, Psychologia społeczna [w:] Psychologia akademicka. Podręcznik, (red.) J. Strelau, D. Doliński, tom 2, wyd. GWP, Gdańsk 2018, s. 334-335.