Choć depresja może pojawić się w każdym wieku, to właśnie wiek dojrzewania, a dokładniej jego początek, jest okresem, w którym dostrzega się znaczny wzrost zachorowań. Wydaje się to zrozumiałe, jeśli weźmiemy pod uwagę charakter i ilość zmian, które dynamicznie następują w okresie dorastania.

Trudne zmiany

Przyczyny depresji młodzieńczej wiążą się z przemianami okresu dojrzewania, który jest czasem normatywnego, czyli normalnie występującego kryzysu rozwojowego. Kryzys ten pojawia się zupełnie naturalnie, ale bez wątpienia jest trudnym momentem, który może (choć nie musi) sprzyjać depresji.

Zmiany odbywające się w tym okresie na wielu poziomach prowadzą do załamania się dotychczasowych sposobów radzenia sobie i nastolatek musi rozwinąć nowe strategie działania. Jest to powszechnie występująca prawidłowość, wynikająca z samego rozwoju. Zmiany, które wybijają się na pierwszy plan to te, które zauważamy na poziomie fizycznym (biologicznym), ale bardzo ważne są również zmiany na poziomie psychicznym. Wszystko to sprawia niemałe zamieszanie w życiu dorastających.

Zadania rozwojowe

Okres dojrzewania stawia przed nastolatkami wyzwania w postaci zadań rozwojowych. Jeśli w realizacji tych zadań pojawią się trudności, mogą one sprzyjać młodzieńczej depresji. Co to za zadania? Chodzi m.in. o kształtowanie swojej tożsamości oraz stabilnej i realistycznej samooceny, nawiązywanie bliskich relacji z rówieśnikami i emocjonalne uniezależnianie się od rodziców.

Nastolatki często mają problem z samoakceptacją. Ich obraz siebie jest mało stabilny, a różnice między nim a obrazem idealnym mogą wydawać im się ogromne. Niska samoakceptacja może iść w parze z trudnościami w ważnych w tym wieku kontaktach z rówieśnikami.

Bardzo istotny jest proces emocjonalnego oddzielania się dorastających dzieci od rodziców. Jest to trudne zadanie, któremu może towarzyszyć poczucie winy lub krzywdy. Dlatego dużą pomocą jest wsparcie ze strony rodziców. Podstawą wsparcia jest zaakceptowanie przez nich konieczności stopniowego uniezależniania się ich dziecka.

Symptomy

Objawy młodzieńczej depresji:

• obniżony nastrój, smutek, niestabilność emocjonalna, lęk przed przyszłością, wybuchy gniewu,
• trudności w nauce, niepodejmowanie obowiązków (szkolnych, domowych),
• poczucie małej wartości, przekonanie o nieskuteczności swoich działań, trudności w rozpoczęciu działania, szybkie męczenie się,
• uczucie nudy, niedostrzeganie przyjemności,
• zaburzenie rytmów dobowych (trudności w rannym wstawaniu, późne chodzenie spać),
• brak dbałości o higienę osobistą i wygląd,
• spadek sprawności, złe samopoczucie, skarżenie się na objawy somatyczne, które nie mają potwierdzenia w badaniach lekarskich,
• łamanie norm i zakazów społecznych,
• zachowania autodestrukcyjne.

Jak pomóc?

Pierwszym skojarzeniem powinno być udzielenie wsparcia. Cierpiący nastolatek potrzebuje towarzyszenia bliskich osób i możliwości podzielenia się swoimi przeżyciami. Prawidłowa postawa zakłada gotowość do bycia blisko, wysłuchania, pomocy przy porządkowaniu emocji. Nie powinniśmy oceniać nastolatka czy rozkazywać, aby natychmiast „wziął się w garść”.

Nie bądźmy niecierpliwi, ale raczej podejmijmy trud zrozumienia dorastającego i poszukajmy razem z nim dobrych sposobów radzenia sobie z trudnościami. Podbudujmy jego poczucie własnej wartości i wiarę w swoje możliwości. Wsłuchajmy się dobrze w jego problemy i potrzeby, na tej podstawie podejmujmy odpowiednie działania. Jeśli ocenimy sytuację jako wymagającą fachowej pomocy, zgłośmy się do specjalisty (psychiatry, psychologa).

 

Zapraszam do zapisu do mojego newslettera! Jeśli zechcesz dołączyć do tej listy, będziesz otrzymywać wiadomości o nowościach na stronie.

 

Literatura:
Brzezińska A.I., Appelt K., Ziółkowska B. (2018). Psychologia rozwoju człowieka. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik, tom 2 (258-260). Gdańsk: GWP.